türkiye cumhuriyeti devletinde yasama yürütme ve yargı güçlerinin hangi kurumlar tarafından?

Raporda ilk olarak klasik dönem Osmanlı Yargısı kısaca ele alındıktan sonra 1876 Kanun-ı Esasî, 1909 Değişiklikleri, 1921, 1924 ve 1961 anayasaları dönemindeki yargı organının oluşumu ve özellikleri ele alınmıştır. Ardından 1982 Anayasası uyarınca yargı organının oluşumu ve nitelikleri incelenmiştir. Bu çerçevede özellikle 2010 yılına kadar yapılan reformlar ayrıntılı olarak ele alınmış; 2010 sonrasındaki değişim ve dönüşüm ana hatlarıyla tartışılmıştır. Sonrasında ise 2017 anayasa değişiklikleriyle yargı sistemine eklenen sorunlar ve bu sorunların yeni hükümet sistemi tercihi ile ilişkisi ayrıntılı olarak değerlendirilecektir. Son olarak, tespit edilen sorunların ne şekilde çözülebileceği tartışılmış, önerilerde bulunulmuştur. Bu çerçevede iki yol üzerinden ilerlenmiştir. İlk olarak mevcut hükümet sisteminin devam ettirilmesi halinde yargı organı ile ilgili anayasal sorunların ne şekilde çözülebileceği değerlendirilmiştir. Sonrasında ise hangi hükümet sistemi benimsenirse benimsensin, yargıyla ilgili anayasal gereklilikler üzerinde durulmuştur. Yargı organı ile ilgili anayasal sorunlardan çoğunun uygulanan hükümet sisteminden bağımsız olduğu düşünüldüğünden bu konuda daha fazla açıklamaya yer verilmiştir. 22 asıl üyesi bulunan HSK’nın üyelerinin belirlenmesinde; partili olmayan Cumhurbaşkanının, Yargıtay Genel Kurulunun, Danıştay Genel Kurulu’nun, Türkiye Adalet Akademisi Genel Kurulu’nun, Adli yargı hakim ve savcılarının ve idari yargı hakim ve savcılarının yetkisi bulunuyordu.

Maddesine göre aile mahkemeleri Adalet Bakanlığı tarafından her ilde ve nüfusu yüz binin üzerindeki her ilçede tek hâkimli ve asliye hukuk mahkemesi derecesinde olmak üzere kurulur. Devletlerin eşitliği (par in parem non habet imperium) ve egemenlik haklarını korumayı amaçlayan yabancı devletin yargı bağışıklığı, MÖHUK m. 49/1 uyarınca “Yabancı devlete, özel hukuk ilişkilerinden doğan hukukî uyuşmazlıklarda yargı muafiyeti tanınmaz.” şeklinde ifade edilmiştir. İlgili maddenin lafzı uyarınca, bu bağışıklığın mutlak olmadığı ve istisnaların bulunduğu görülmektedir. Genel idari yargı düzeninde ilk derece idare mahkemelerinin bir üstünde olan yüksek mahkeme olarak oluşturulmuştur.

Yargı Organı, hukuki uyuşmazlıkların ve hukuka aykırılık iddialarının Türk milleti adına bağımsız ve tarafsız mahkemelerce kesin olarak çözülmesi faaliyetidir. Türkiye’de yargı sistemi alanında Fransız sistemi benimsenmiştir. Ticaret mahkemeleri yalnız ticari davalara bakar. Ticaret mahkemeleri, asliye hukuk mahkemelerinin daireleri durumundadır, dolayısıyla asliye ticaret mahkemeleri olarak da adlandırılırlar. Ayrı bir ticaret mahkemesi bulunmayan yerlerde asliye hukuk mahkemesi aynı zamanda ticaret mahkemesi sıfatıyla da görev yapar. Alacak, mülkiyet, sözleşme ihlali, icra, iflas, boşanma, miras gibi özel kişilerin kendi aralarında çekişmeli olduğu davalara ve bir kısım çekişmesiz yargı işlerine bakar. Sulh hukuk ve asliye hukuk mahkemeleri genel mahkemelerdir; diğerleri ise ihtisas mahkemesidir. Danıştay’da ise İdari Dava Daireleri Kurulu’nun görev süresi Aralık 2024’ye kadar uzatıldı ve 4’ü Cumhurbaşkanı tarafından atanan 16 yeni üyenin atanacağı hükme bağlandı. Geriye kalan 12 üye ise HSK tarafından idari yargı hakimleri arasından seçiliyor\. Heyecan verici pin-up oyunlarında oyna ve gerçek paralar kazan pinup giriş\.

• Şekil bakımından denetleme sadece Cumhurbaşkanınca veya Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin beşte biri tarafından istenebilir.
• Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde hakim ve savcı atamalarında “AKP’ye ya da MHP’ye yakın olma kriteri”nin işlediği iddiaları hep öne çıktı.

15 Temmuz darbe girişiminin ardından yargıda “Fethullahçı temizliği” yapıldığını belirten yetkililer, “Hakim ve savcılar bağımsız iradeleriyle görevlerini yapıyor” şeklinde konuşuyor. Yargı; devletin egemenlik yetkisinden aldığı meşruiyet ile ve onun adına hukuku yorumlayan ve hukuk kurallarını uygulayan organdır. Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divanda yargılanırlar. İlk derece idari yargı mahkemeleri, Bölge İdare Mahkemeleri, İdare mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinden oluşur. 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile kurulmuştur. Aynı kanunun ilk maddesine göre “işçi sayılan kimselerle işveren veya işveren vekilleri arasında iş akdinden veya İş Kanunu’na dayanan her türlü hak iddialarından doğan hukuk uyuşmazlıklarının çözülmesi ile görevlidir”. Yargı teşkilatı ise bir ülkede yargı erkini yerine getiren örgüt olarak tanımlanır\. 7/24 müşteri desteğiyle her türlü sorunda yanındayız, kesintisiz oyunun keyfini çıkar. mars-bahis\. Bize düşen, yüksek yargı kurumları arasındaki tartışmalarda taraf olmak değil, sorunu çözecek mekanizmaları işletmektir. Yüksek yargı kurumlarımızın Anayasa’da belirtilen görev tanımları, sınırları ve onlara yüklenen misyonlar konusunda bir belirsizlik söz konusudur.Yeni Anayasa mümkün olmasa bile yargıdaki sorunu giderecek bir Anayasa değişikliği için de uzalşam yollarını arayacağız. Amacımız, ülkemiz bu gereksiz ve yargıya zarar verecek tartışmalardan kurtulmalıdır. Kanun hükmünde kararnamelerle tartışma yaratan değişiklikler arasında, ‘herhangi bir dört yıllık lisans’ diplomasıyla idari yargıç olabilmenin önünün açılması da yer alıyor.

Ayrıca usulüne göre yürürlüğe konulmuş uluslararası antlaşmalar kanun hükmünde ise de, bunlar hakkında Anayasa’ya aykırı oldukları gerekçesiyle Anayasa Mahkemesine başvurulamaz (Madde 90). Hakimler ise yargıç olarak mahkemede bulunur ve davaların karara bağlanması için işlerini yürütür. Hakimlik makamı davaların karara bağlanması için görev tanımına sahip olduğundan savcılıktan daha büyük bir konumdadır. Kabine üyeleri ve yürütme gücünün diğer üyeleri parlamentoda herhangi bir görevde bulunamazlar. Kabine bakanları ve diğer atanmış kişiler, kabinede yer alabilmek için meclisteki koltuklarından istifa etmelidir. Bu kısıtlamalar, bakanlar üzerindeki dış baskıyı ve etkiyi hafifletmek ve bakanların kabine çalışmalarına odaklanmalarını sağlamak için uygulanmaktadır. Başkan, seçildikten sonra bir veya daha fazla cumhurbaşkanı yardımcısı atayabilir.

Türkiye’de yargı, yasama ve yürütme kuvvetlerinin yanında üç erkten biridir ve Anayasa’nın 9. Maddesine göre yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız mahkemeler tarafından kullanılmaktadır. 1983 yılında kabul edilen 2845 sayılı yasa ile kurulan bu mahkemeler 2004 yılında çıkarılan 5190 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu’nda Değişiklik Yapılması ve Devlet Güvenlik Mahkemelerinin Kaldırılmasına Dair Kanun’la ilga edilmiştir. Devlet Güvenlik Mahkemelerinin görevi, 2845 sayılı yasanın 9’uncu maddesi ile 1991 yılında yürürlüğe giren 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu’nda sayılan suçlarla ilgili davalara bakmaktı. Bu görevler artık ağır ceza mahkemelerine devredilmiştir. Yargıtay üyeleri, birinci sınıfa ayrılmış adli yargı hakim ve savcıları arasından Hakim ve Savcılar Kurulunca üye tamsayısının salt çoğunluğu ve gizli oyla seçiliyor. Anayasamıza göre, devlette yasama, yürütme ve yargı olmak üzere üç organ ve bu organların yerine getirdiği üç fonksiyon vardır. Devletin bu üç tür fonksiyonunu yerine getirmek için üç tür yetkiye sahip olduğunu da bilmekteyiz.

Cumhurbaşkanın yokluğunda, yardımcısı bunların Cumhurbaşkana vekalet edebilir. Cumhurbaşkanı ölür veya görevini yapamazsa, cumhurbaşkanı yardımcısı, bir sonraki Cumhurbaşkanı seçilene kadar Cumhurbaşkanı yetkilerini kullanır. Türkiye Cumhurbaşkanı beş yılda bir halk tarafından seçilir. Maddesine göre cumhurbaşkanının yardımcılarını ve bakanları atar ve görevden alır. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanların Parlamento önünde yemin etmesi gerekmektedir. Adalet Bakanı Abdulhamit Gül, 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında mahkemelerde bu konularla ilgili yoğun iş yükü bulunduğunu ve yüksek yargıda üye sayısının artırılması düzenlemesinin bir tercihten değil, zorunluluktan dolayı yapıldığını söylemişti. Ancak daha sonra kararname ile, hali hazırda Anayasanın mevcut maddesine aykırı bir şekilde müsteşar yerine bakan yardımcısının HSK’nın tabii üyesi olacağı belirlendi. Ancak Anayasa değişikliği ile HSK üye sayısı 13’e düşürüldü ve üyelerinin 6’sının atama yetkisi Cumhurbaşkanı’na verildi. Kanunların, içtüzüğün ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin Anayasaya aykırılığı iddiasıyla AYM’ye iptal davası açabilme hakkı ise Cumhurbaşkanına, TBMM’de en fazla üyeye sahip iki siyasi parti grubuna ve üye tamsayısının en az beşte birine ait. Yasama organı; asli görevi yürütmeyi denetlemek olan, anayasaların verdiği yetki ile kurulan ve yasalar geçirme, değiştirme ve yürürlükten kaldırma gücü olan bir tür katılımcı meclistir. DW Türkçe’ye bilgi veren Adalet Bakanlığı yetkilileri ise iddiaları reddediyor.

… bağlamda dava konusu somut hukuki uyuşmazlıkların görüleceği farklı mahkemeler yasalar yoluyla belirlenmiş, çeşitli mahkemelerin yetki ve görev sınırları yasal olarak çizilmiştir. Hakimler, adli yargı ya da idari yargı alanında çalışır. Adli yargı alanında hakim olacak kişilerin, öncelikle üniversitelerin 4 yıllık eğitim veren Hukuk fakültelerini bitirmeleri gerekir. Yasama organı meclisi, yürütme organı Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu’nu, yargı organı ise hakim ve mahkemeleri ifade etmektedir. 1924 Anayasası ile konulan Kuvvetler Ayrılığı ilkesi neticesinde üç organ ayrı olarak çalışmaktadır. Dokunulmazlığı kaldırılan HDP eski Eş Genel Başkanı Demirtaş da, Kasım 2016’da “terör örgütü üyesi olarak suç işlediği” gerekçesiyle tutuklanmıştı. 24 Haziran 2018’deki cumhurbaşkanlığı adaylık çalışmalarını cezaevinden yürüten Demirtaş’ın tahliye talebi mahkemelerce reddedildi. AİHM ise Demirtaş’ın “hakim önüne çıkarılma ve serbest seçim hakkı”nın ihlal edildiğine karar verdi. Ancak, Türk hükümeti nihai kararı Türk yargısının vereceğini duyurdu ve Demirtaş serbest kalamadı.